ŽIVOTNI CIKLUS VINOVE LOZE

Kategorija: Edukacija

Vjerovatno ste čuli za izreku da “veliko vino nastaje u vinogradu”. To je istina sa kojom će se svi vinari saglasiti!  Velika vina se prave od dobrog grožđa. U nastavku teksta proći ćemo životni ciklus vinove loze i sagledati kako godišnja doba utiču na njen razvoj.

Vinova loza:

• Vinova loza pripada velikoj familiji Vitaceae – lijana ili puzavica. Za proizvodnju

grožđa, uglavnom se koriste mnogobrojne sorte iz roda Vitis Vinifera.

• U prve tri do četiri godine nakon sadnje vinova loza je zaokupljena razvojem korijenovog sistema i nadzemnih djelova kako bi se formirao što snažniji čokot, koji će nam kasnije dati kvalitetno grožđe.

• Vinova loza prvi rod može dativeć u drugoj godini, obično do 1 kg po čokotu, a prva berba se računa od treće godine starosti loze.

• Čokot vinove loze se razvija do 30-ak godina, u tom trenutku mnogi smatraju da se može reći da je to “stara loza“. Naravno, ne postoji zvanična definicija za “starost vinove loze”. Dok god okruženje pruža osnovne potrebe za razvoj biljke, loza će nastaviti da živi. Postoje neki primjeri starosti vinove loze i preko 400 godina. Optimalan životni vijek vinove loze je 25-30 godina, kada loza počinje da gubi na svojoj rentabilnosti.

• Bez ljudske intervencije, vinova loza bi rasla kao puzavica i gusto stablo. Precizna rezidba pomaže joj da se razvija kao lijepo i organizovano stablo, i da usredsredi svu svoju energiju na besprekoran rast.

• Vegetacioni – godišnji period rasta i razvoja za vinovu lozu je od aprila do oktobra na sjevernoj hemisferi ili od oktobra do aprila na južnoj zemljinoj hemisferi.

Vinova loza tokom svog života prolazi veliki ili životni ciklus, a svake godine iznova mali ili godišnji biološki ciklus. 

Godišnji ciklus vinove loze se sastoji iz 2 perioda: 

• aktivan život – period vegetacije i 
• period mirovanja – zimski period

U periodu mirovanja loze (od trenutka opadanja lišća do početka vegetacije) izvodi se jedna od najvažnijih i najtežih agrotehničkih operacija u vinogradu – zimska rezidba. Ova operacija zahtijeva puno znanja i ljubavi. Njome se obrazuje i održava oblik stabla (uzgojni oblik čokota), reguliše i uspostavlja pravilan odnos između vegetativnog razvoja (lastara i lisne mase), visine prinosa i kvaliteta grožđa.

U zavisnosti od izbora rodnih elemenata koji će se ostaviti zimskom rezidbom, rezidba može biti: kratka (ostavljaju se samo kondiri), duga (lukovi) ili mješovita (kombinacija kondira i lukova). 

U proljeće, odvija se presudan (ključan) trenutak: počinje aktiviranje okaca i pupoljaka.

U roku od 10 dana od aktiviranja okaca, lastari sa listovima, rašljikama (hvataljkama) i cvastima počinju da se razvijaju. Pupoljci i izbili lastari su izuzetno nježni i osjetljivi i nije neuobičajeno da proljećni mraz uništiti pupoljke i na taj način smanji godišnji rod, ponekad i za 100%.

Nakon izbijanja lastara u rano proljeće, oni dalje nastavljaju sa svojim rastom -lastarenjem. Neki vinogradari skidaju suvišne i lastare izbile prema dolje (rade pljetvu), kao i usmjeravanje lastra između žica, kako bi obezbijedili što pravilniji – uspravan rast lastara i provjetren špalir. 

Sredinom maja počinje cvjetanje i ono traje od 10 do 14 dana, u zavisnosti od vremenskih uslova. Cvjetovi vinove loze su samooplodni. Za njihovo oprašivanje nisu potrebne pčele. Obimne padavine i jak vjetar u periodu cvjetanja mogu biti pogubni po grožđe tj. mogu onemogućiti normalno oprašivanje i oplodnju. Nakon cvjetanja vrše se operacije “zelene rezidbe” (prekraćivanje vrha lastra, zakidanje i uklanjanje zaperaka i nerodnih zelenih lastara), kako bi čokot vinove loze svoju energiju usmjerio na razvoj i kvalitet grožđa.

Rano ljeto je vrijeme kada je formiran najveći dio lisne mase. Ako loza izbjegne jake kiše i vjetrove, po završenom cvjetanju i oplodnji formiraju sebobice koje nastavljaju svoj porast.

Nakon potpunog formiranja grozdova, može da se uradi uklanjanje jednog dijela zelenih grozdova u cilju regulisanja visine prinosa i dobijanja grožđa što boljeg kvaliteta.

Od sredine do kraja ljeta,zelene bobice počinju mijenjati boju i sazrijevati. Kod sorti saobojenom bojom pokožice dolazi do pojave karakteristične boje za sortu (plavo – crvene, roze…), dok bijele sorte dobijaju blijedu zelenu ili blijedo žutu boju. U tom periodu počinje omekšavanje bobica i nakupljanje šećera.

Određivanje optimalnog momenta berbe je ključni trenutak tj. trenutak kada se određuje optimalna tehnološka i fenolna zrelost grožđa. Od momenta početka berbe, vinogradari danonoćno rade kako bi u podrume dopremili najbolje grožđe za određenu kategoriju vina. Od cvjetanja do berbe, koja u Crnoj Gori bude u avgustu mjesecu za rane bijele vinske sorte i septembru za crne sorte vinove loze, protekne oko 100 dana.

U jesen, u zavisnosti od toga kakva je bila godina, neki proizvođači a među njima su i Plantaže, ostavljaju po nekoliko grozdova na čokotu za proizvodnju vina „kasne berbe“. Ostavljanjem grožđa na lozi, dolazi do isušivanja bobica i koncentracije veće količine šećera. Kasnije se u fazi prerade od takvog grožđa proizvode slatka ili desertna vina.

U ovom periodu, kada su dani kraći i ima manje sunca, loza proizvodi sve manje hlorofila i na taj način prestaje da se hrani. Hlorofil se povlači iz lišča, pa druge boje kao što su smeđa, žuta, braon, crvena počinju da dolaze do izažaja. Sa smanjenjem hlorofila u lišću dolazi do smanjenja i na kraju prekida hranjivih materija kroz list i on počinje da opada. 

Opadanjem lišća loza ulazi u period zimskog mirovanja koji traje do početka fenofaze suzenja.